Inventariserend onderzoek scheepswrakken op land

Als gevolg van de inpoldering van de Noordoostpolder, Oostelijk en Zuidelijk Flevoland zijn 425 scheepswrakken gevonden. Van de gevonden wrakken liggen er momenteel nog ongeveer 80 in de bodem. Dit maakt Flevoland uniek, want nergens ter wereld is op land zo’n grote concentratie scheepswrakken aanwezig. Andere plekken waar scheepswrakken op land zijn gevonden zijn bijvoorbeeld Dreumel (16 wrakken), de verloren gegane haven van Pisa (39 wrakken), Yenikapi in Turkije (31 wrakken), de drooggelegde haven van Kopenhagen en aanplempingen van steden zoals New York.

Van de 80 wrakken zijn er 21 beschermd door inkuilen (afdekken met grond, vervolgens inpakken in landbouwplastic en daar overheen weer grond) en 16 afgedekt met een laag grond. Met deze behoudsmaatregelen wordt gezorgd voor een hogere grondwaterspiegel ter plaatse (inkuilen) en bescherming tegen bijvoorbeeld landbouwwerkzaamheden zoals ploegen (afdekken). Zie ook hoofdstuk 5 van het proefschrift van Wouter Waldus voor de laatste stand van zaken over het wrakkenbestand en de wrakkendatabase (SDF). Naast de bekende wrakken bevindt zich ook nog een onbekend aantal nog niet ontdekte wrakken in de bodem. Er worden regelmatig (restanten van) scheepswrakken opgeploegd of anderszins bij toeval ontdekt. De provincie adviseert bij elke ontgraving of bodemingreep rekening te houden met een mogelijke toevalsvondst van een wrak. Wrakken kunnen worden opgespoord via grondradar, magnetometer, weerstandsmetingen en infrarood. Geofysisch onderzoek werkt echter lang niet altijd. Een lading steen bijvoorbeeld kan een goede reflectie geven. Nat scheepshout in vochtige klei is op dit moment niet/moeilijk te detecteren. Het verdient aanbeveling samenwerking te zoeken met instanties die zich bezighouden met verbetering van technieken.

Onderzoeksissues

  • Hoe kunnen nog onbekende wrakken opgespoord worden?
  • In wat voor omstandigheden kan geofysisch onderzoek ingezet worden voor de opsporing van wrakken? Voor welk soort wrakken wel en niet?

Literatuur

  • Boer, G. de, W.B. Verschoof en J.A. Schenk, 2012, Gezonken, maar weer boven water? Een pilotstudie naar de prospectie van scheepswrakken met geofysische methoden in de provincie Flevoland (grondradar en magnetometer). Raap-rapport 2559, Weesp.
  • Holk, A.F.L. van, 2009, Scheepswrak gedetecteerd met geofysische technieken. In: Paleo-aktueel 20, p.111-115. Groninger Instituut voor Archeologie, Groningen.
  • Muis, L.A. en S. van den Brenk, 2015, Onderzoek naar scheepswrakken in Flevoland door middel van remote sensing. Periplus Archeomare rapport 14A032-01.
  • Proefschrift Wouter Waldus 
  • Scriptie Wrecked Society