Tot 2030 wil provincie Flevoland bijna 40.000 woningen bouwen. Dit is onderdeel van de landelijke Woondeals tussen het Rijk en de provincies. Als provincie Flevoland hebben we zelfs besloten dat we 100.000 extra woningen gaan bouwen om het woningtekort op te lossen. Een deel van deze woningen zal ook geschikt moeten zijn voor mensen met een zorg- of ondersteuningsbehoefte zoals ouderen.
Vergrijzing
Het inwoneraantal in onze jonge provincie begint te vergrijzen. Oudere mensen wonen langer zelfstandig. Ook wanneer zij een zorgvraag hebben. Daarom is het belangrijk om inzicht te krijgen in de vraag of onze toekomstige woningvoorraad voldoet aan de woonwensen van deze groep mensen. In 2022 liet de provincie Flevoland een uitgebreid onderzoek doen naar de woonwensen van senioren. De conclusies en aanbevelingen uit dit onderzoek zijn belangrijk om mee te nemen in het programma Flevoland bouwt voor Nederland (100.000 woningen). En worden gebruikt voor de uitwerking van de afspraken die we gemaakt hebben in de Woondeals. Hieronder vindt u een samenvatting van de belangrijke conclusies en aanbevelingen uit dit onderzoek. Het volledige rapport kunt u opvragen door een e-mail te sturen naar wonenenzorg@flevoland.nl.
De ideale seniorenwoning
Flevoland krijgt de komende jaren te maken met een sterke vergrijzing. Waarbij het aantal 65+ huishoudens met 92% zal stijgen. Maar niet elke gemeente vergrijst even hard. In gemeenten waar momenteel nog weinig ouderen wonen zoals Urk en Almere zal dit aantal het sterkst stijgen. Naarmate inwoners ouder zijn, wonen zij vaker in een woning die specifiek voor senioren bedoeld is. De behoefte aan geclusterde woonvormen neemt af. Een geschikte seniorenwoning is in Flevoland vaak een grondgebonden woning. Van de 75+-huishoudens woont bijna een kwart (23%) in zo’n woning. Van de 55+ doelgroep woont 15% in een geschikte woning. En 34% woont in een woning die makkelijk is aan te passen aan de veranderende levensfase. Opvallend is ook dat alleenstaande ouderen vaker in een levensloopbestendig huis wonen dan paren.
Verhuizen
Meer dan de helft van de ouderen die op dit moment nog niet in een specifieke woning voor ouderen woont, overweegt om te verhuizen. Maar naarmate mensen ouder worden, neemt deze bereidwilligheid af waardoor mensen op een gegeven moment acuut moeten verhuizen als de gezondheid achteruitgaat. Van de ouderen met een verhuiswens wil bijna de helft in de eigen woonplaats blijven wonen. Hoe ouder mensen zijn hoe meer de gehechtheid aan de eigen buurt en eigen woonplaats toeneemt. De belangrijkste redenen voor ouderen om te willen verhuizen zijn de woning en de eigen gezondheid of die van de partner. De meeste ouderen met een verhuiswens ervaren of verwachten problemen bij het vinden van een nieuwe woning. Zij maken zich voornamelijk zorgen over drie factoren:
- Onvoldoende woningen die geschikt zijn voor ouderen
- Hoge prijzen in de koop- en huursector
- Te weinig woningaanbod op de gewenste locatie
Woonvoorkeuren Van de groep ouderen die bereid is om te verhuizen, wil een grote groep verhuizen naar een woning die voor hen geschikt is. Zoals een appartement, een bungalow of patiowoning. Deze wens leeft ook bij de groep van 55 tot 65 jaar. De voorkeur voor een appartement neemt toe naarmate de leeftijd ouder is. De voorkeur voor kopen of huren wordt beïnvloedt door de huidige woonsituatie. Van de ouderen die willen verhuizen en nu een koopwoning bezitten, wil de helft bij verhuizing opnieuw een woning kopen. Als senioren nu een corporatiewoning heeft, wil een overgrote meerderheid (89%) ook na verhuizing in een huurwoning wonen. Dat geldt ook voor huurders van een particuliere huurwoningen.
Wensen voor een toekomstige woning
Op basis van hun leeftijd en levensstijl kunnen we ouderen onderverdelen in verschillende doelgroepen. Deze doelgroepen hebben wat woonconcepten betreft hun eigen voorkeuren. Toch kunnen we stellen dat ouderen in Flevoland een sterke voorkeur hebben voor twee kenmerken:
- kleinschalige vormen van seniorenhuisvesting
- grondgebonden woningen
Bijna alle ouderen vinden het belangrijk dat de woning waarin zij oud willen worden, levensloopbestendig is. Maar deze moet ook voldoende ruimte hebben. Dus minimaal twee slaapkamers en een berging in de vorm van een schuur of garage. De meest populaire woonomgevingen voor ouderen zijn de levendige buitenwijk van de stad. En in dorpskernen zowel het centrum als de rand van een dorp. Twee derde van de ondervraagde ouderen met een verhuiswens vindt het belangrijk dat zij in hun nieuwe woning intensieve zorg kunnen ontvangen. Hulp en ondersteuning ontvangen zij bij voorkeur het liefste binnen het eigen gezin, van de partner, kinderen, of van een professionele verpleegkundige of verzorgende.
Conclusies en aanbevelingen
Bij het uitbreiden van onze toekomstige woningvoorraad is het belangrijk om rekening te houden met woningen voor ouderen. Het is raadzaam om dit aantal aanzienlijk uit te breiden in vergelijking met het begrote aantal. Ouderen zijn aan hun woonbuurt gehecht. Toch vinden zij het vaak belangrijker om in de eigen woonplaats te kunnen blijven wonen dan in hun eigen buurt of wijk. Daarbij is het wel belangrijk dat nieuwbouwcomplexen voor ouderen gerealiseerd worden in de buurt van groen en natuur. Maar tegelijkertijd ook in de buurt van voorzieningen zoals een supermarkt, huisarts of wijkcentra. Ten aanzien van de woonwensen voor nieuwbouw hebben de volgende vijf conclusies en aanbevelingen:
- Ouderen hebben de voorkeur voor een grondgebonden woning en kleinschalige woonconcepten. Dit kan botsen met een efficiënte zorg- en dienstverlening aan ouderen. Hier kunnen woningcorporaties op inspelen door nieuwbouwcomplexen voor ouderen een kleinschalige uitstraling te geven.
- De komst van nieuwe generaties ouderen zorgt voor een verschuiving in woonvoorkeuren. Gevestigde woonconcepten zoals aanleunwoningen en serviceflats zal deze generatie niet kunnen verleiden om te verhuizen.
- Het is belangrijk om te kijken naar de kwalitatieve behoefte op de (middel)lange termijn. Door ontwikkelaars te betrekken bij het maken van nieuwbouwplannen voor ouderen, kunnen we de vraag naar koopwoningen voor deze doelgroep invullen op een manier die past bij hun kwalitatieve behoeften.
- Nieuwbouw is slechts een deel van de oplossing. Veel ouderen zullen ook in de toekomst in een woning wonen die nu al bestaat. We kunnen hen helpen door uitgebreid te communiceren en adviseren over de mogelijkheden om een woning aan te passen. Zowel over de financiële kant als wet- en regelgeving.
- Veel ouderen willen pas verhuizen als het niet anders kan. Dit gaat niet veranderen door meer geschikte woningen voor ouderen te bouwen. Als we ouderen willen verleiden om de stap te maken naar een woning die meer geschikt is voor hun levensfase is goede informatievoorziening belangrijk. Goede informatievoorziening over het beschikbare aanbod in de huur- en koopwoningen, inzicht in hun eigen financiën en informatie over de kwalificatie-eisen voor een huurwoningen kunnen obstakels en belemmeringen wegnemen.