In Flevoland worden de komende twee jaar een aantal decentrale waterzuiveringssystemen getest. Dat gebeurt in het kader van het WaterLab Flevoland. Kleinschalige systemen die het afvalwater van huishoudens en bedrijven zuiveren en geschikt maken voor hergebruik. Een proeftuin met systemen die betaalbaar zijn en bewoners en bedrijven keuzevrijheid bieden in welke zuiveringsmethode men wil. Leveranciers zijn gevraagd om met hun innovatieve systemen mee te doen aan WaterLab Flevoland. Een jury heeft negen systemen goedgekeurd. De komende periode worden de systemen geplaatst en in gebruik genomen. Dan start ook de tweejarige monitoring. In een serie artikelen vertellen we welke praktijktesten gedaan worden en wat de resultaten zijn. De eerste is: Het zuiverste water.
‘Het Zuiverste Water’ voor Boerderij Uniek Leven
Bij Boerderij Uniek Leven in Almere Oosterwold wordt gedurende 2 jaar het systeem ‘Het Zuiverste Water’ getest. “Dat systeem werkt via een tweetrapsraket,” legt Jonas Pelgröm van leverancier Wetlantec uit. “Via een helofytenfilter wordt al het afvalwater van de boerderij via planten en bacteriën gefilterd. Noem dat maar een wilgenfilter. Dat is makkelijker, want het gebeurt ook daadwerkelijk met wilgen.” Toepassing van een helofytenfilter is op zich niet nieuw en wordt al veel gebruikt. Dat levert op zich al zuiver water op, dat voor allerlei zaken kan worden gebruikt. “Bij ‘Het Zuiverste Water’ gaat het daarna nog door een membraan, waardoor alle zwevende micro-organismen eruit worden gefilterd.” Wat daaruit komt, mag geen drinkwater worden genoemd, want daarvoor gelden hele strenge normen. “Daarvoor moet de kwaliteit constant gemonitord worden en dat vergt installaties die voor kleinere toepassingen zoals deze niet te betalen zijn.” Maar het komt wel heel dicht bij die kwaliteit en het water kan wel voor allerlei andere zaken worden gebruikt: het doorspoelen van het toilet, het wassen van kleding, maar ook het besproeien van het land.
Onderhoudsarm
Het is een onderhoudsarm systeem. “De wilgen moeten één of twee keer per jaar gesnoeid worden. En ook hier geldt dat je de kwaliteit van het water wel regelmatig moet controleren.” Maar als je bedenkt dat ongeveer twee procent van het water dat per persoon dagelijks gebruikt wordt bestemd is voor consumptie of eten koken en de rest voor andere zaken, zoals douchen, de was doen, het toilet doorspoelen, de planten water geven of bij een groter project de tuin of akkers besproeien, valt er volgens Pelgröm veel winst te behalen in het hergebruik van water dat nu nog vaak wordt weggespoeld door het riool. “Want als dit op grotere schaal gebruikt zou kunnen worden, ook elders in de wereld, is de winst enorm.”
Geen riolering
Wim van Leeuwen van Boerderij Uniek Leven is blij met het systeem. “Wij zitten met onze boerderij in Oosterwold, een wijk in Almere waar bewoners zelf alle voorzieningen moeten aanleggen. Dat geeft vrijheid, maar ook verantwoordelijkheid. Met onze boerderij herbergen we een woongemeenschap, waar we onze eigen groenten en fruit verbouwen, en we gaan dit voorjaar een theehuis openen. Daar willen we mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een kans geven. We zitten pal naast landschapskunstwerk De Groene Kathedraal, dus we hopen op de nodige toeloop.’’ “Er is hier geen riolering. Dan moet je dus op zoek naar methodes om het afvalwater te zuiveren. Wij hebben voor een systeem gekozen waarbij ons afvalwater weer hergebruikt wordt als spoelwater voor de toiletgroep in het theehuis, maar ook als een extra watervoorziening voor de boomgaard, de groentevelden en de siertuin.
Spannende zomer
Voor ons zal de uitdaging zijn wat dit systeem gaat doen in de zomer, of het dan voldoende water levert. We hebben twee erg droge zomers gehad en dat heeft zijn weerslag op de land- en tuinbouw, dus we moeten van het water op aan kunnen, zowel in kwantiteit als kwaliteit. In verband met de droge zomers hebben we nu een sloot en een vijver gegraven, om voldoende water op voorraad te hebben. Als dat via dit systeem straks niet meer nodig is, zou dat mooi zijn.” Van Leeuwen is daarom ook blij met het WaterLab Flevoland, omdat daarmee het water regelmatig gemonitord wordt. En het past goed bij de filosofie van zijn bedrijf. “We zijn een biologisch bedrijf en willen straks ook onze eigen producten serveren in het theehuis. Hebben we net spinazie geoogst? Dan maken we een lekker quiche daarvan. Of een bramentaart als er bramen zijn.”
Praktijktesten
Bob van Bijnen van onderzoeksinstituut Centre of Expertise Water Technology (CEW) monitort de waterzuiveringsinstallatie. “Het systeem van ‘Het Zuiverste Water’ is pas net operationeel, dus daar moeten we nog mee beginnen. Het zou niet eerlijk zijn gedurende de eerste 2 maanden al allerlei tests te doen, omdat er dan nog erg veel fluctuaties in zitten.” Maar vanaf eind februari, begin maart 2020 wordt het water het eerste jaar goed in de gaten gehouden. “Het ingaande water en het uitgaande water worden getest en geanalyseerd. En in dit geval doen we dat ook regelmatig met het water dat tussen het helofytenfilter en het extra membraan zit. Allemaal om de effectiviteit van het systeem te monitoren.”
Alle omstandigheden
Dat gebeurt dus voor de periode van 1 jaar. “Dat is belangrijk, want daarin neem je alle seizoenen mee. Alle weersomstandigheden, want het is belangrijk om te zien hoe het systeem presteert in bijvoorbeeld een drogere periode als de zomer. Maar ook andere omstandigheden worden zo meegewogen. In de zomer bijvoorbeeld kan het zijn dat mensen twee of drie weken op vakantie zijn. Dan wordt er nauwelijks afvalwater geproduceerd. Wat doet dat met het waterzuiveringssysteem en de kwaliteit van het water?” Na het tweede jaar volgen er nog een aantal ‘stresstesten’. “We willen ook weten hoe het systeem reageert op extreme omstandigheden: een tekort aan water, een teveel aan water, een teveel aan afvalstoffen, of wat als er een stof in het water zit die de zuurgraad verlaagt? Wat is de invloed van al die omstandigheden op het water? En hoe herstelt het systeem zich, nadat deze extreme omstandigheden hebben plaatsgevonden?”
Goede samenwerking
Van Bijnen benadrukt dat de monitoring in nauwe samenwerking gaat met leverancier Wetlantec, eindgebruiker Boerderij Uniek Leven en opdrachtgever WaterLab Flevoland. “We moeten toch elke maand het land op van de boerderij om de testen uit te voeren en watermonsters te nemen. Maar dat geeft ons ook de gelegenheid telkens met hen in gesprek te gaan en daar een logboek van bij te houden. Wat ging er goed? Hoe reageerde het systeem toen er een feestje was voor een groot aantal personen? Zijn er afwijkingen geconstateerd? Hoe is dat opgelost? Dat geeft, samen met de uitslagen van de verschillende testen en metingen, uiteindelijk een goed beeld van hoe dit systeem presteert.”
Resultaten
De provincie Flevoland, Waterschap Zuiderzeeland en de gemeenten in Flevoland willen met deze proeftuin innovaties in de waterketen aanjagen. In een tijd waarin zuinig moet worden omgegaan met schoon leidingwater kunnen deze waterzuiveringssystemen uitkomst bieden. De waterkwaliteit van het oppervlaktewater wordt ermee verbeterd, de waterketen wordt verduurzaamd en Flevoland loopt voorop in het bieden van oplossingen voor watervraagstukken, regionaal, nationaal en internationaal. De komende maanden worden ook andere systemen ingebouwd en start de praktijktest. Na 2 jaar worden alle testresultaten van de systemen bekend gemaakt in een catalogus. Bewoners en bedrijven krijgen zo een overzicht van hoe de systemen in de praktijk werken en welk systeem het beste bij hun past.